Bir Diyetisyen olarak ‘Şekersiz 21 gün’ adı altında başlatılan değişim programları özellikle dikkatimi çekiyor. Bu sistem temelde ‘Bir kişinin herhangi bir davranışı alışkanlık haline getirebilmesi için gereken süre 21 gündür.’ tezine dayanıyor. Şekerin hayatımızdaki yerine baktığımızda, tükettikçe daha çok tüketmek istenilen bağımlılığa doğru giden bir alışkanlığa dönüştüğünü fark edebiliriz. Alışkanlıkları değiştirmek için böyle programlar bir çözüm olarak görülebiliyor. Buraya kadar her şey güzel olsa da akla şu soru geliyor kendiliğinden: Şekeri hayatımızdan çıkartmamız için bize 21 gün yetecek mi?
Gelin bu soruya yanıt ararken en temelinden alışkanlık nedir, nasıl değişebilirden başlayalım,
British Journal of General Practice'de yayınlanan 2012 tarihli bir araştırmaya göre, alışkanlıklar "performansla ilişkilendirilen bağlamsal ipuçlarına yanıt niteliğinde, otomatik olarak tetiklenen eylemlerdir."
Peki beyin, herhangi bir davranışı neden alışkanlık haline getirmek ister? Çünkü beynimiz alışkanlıkları sever. Beyin ortak eylemleri otomatikleştirdiğinde, diğer görevleri planlamak için zihinsel kaynakları daha verimli kullanmış olur. Örnek verecek olursak; arabaya bindiğinizde kemeri otomatik olarak takıyorsunuz. Bunu neden yaptığınızı veya yapma eylemini düşünmüyorsunuz. Bu da beyninizin, o anda ona yöneltilen başka bir durumu daha kolay değerlendirmesini sağlıyor.
Bu noktada beliren diğer soru ise şu: Acaba beyin bir davranışı ne kadar sürede alışkanlık haline getiriyor? Bu sorunun cevabı biraz karmaşık. 1960’lı yıllarda Maxwell Maltz adına bir plastik cerrah hastalarının yeni görünümlerine, kesilen organlarının yokluğuna alışma sürelerinin benzer olduğunu ve bu sürenin 21 güne denk geldiğini fark ediyor. Daha sonrasında kendi alışkanlıklarının gelişme süresine de baktığında benzer bir sonuç görünce, bunu o dönem yazdığı “Psiko-Sibernetik’’ adlı kitabında anlatıyor. Ancak sorun şu ki, Maxwell Maltz sadece çevresinde olup bitenleri gözlemliyor ve bir tespiti beyan ediyor. Bunun yeni bir değişikliğe uyum sağlamak için gereken minimum süre olduğunu da belirtiyor. Daha sonrasında yapılan çalışmalarda ise daha farklı veriler önümüze çıkıyor.
Avrupa Sosyal Psikoloji Dergisi'nde yayınlanan 2009 tarihli bir araştırmaya göre, bir kişinin yeni bir alışkanlık oluşturması 18 ila 254 gün arasında sürebiliyor. Çalışmada ayrıca, yeni bir davranışın otomatik hale gelmesinin ortalama olarak 66 gün sürdüğü sonucuna da varılıyor. Bu alışma aralığının, kişiye göre ve alışkanlık haline gelecek davranışın zorluğuna göre değiştiği; alışma süresi olarak mutlak doğru bir gün sayısı olmadığı da belirtiliyor. Çalışmadaki birçok katılımcı, sabah kahvesinden sonra 50 mekik çekmektense, kahvaltıda bir bardak su içme alışkanlığını benimsemeyi daha kolay bulup; bunu daha kısa sürede alışkanlık haline getirmiş durumda. Bu çalışma kapsamından da; alışkanlık haline gelme süresinin yapılan eylemin bireylere uyumuna göre değişkenlik gösterdiği görülebiliyor Yapılan son çalışmalara göre bu süre ortalama 270 günü de bulabiliyor. Kısacası hayata yeni bir davranış yerleştirmek eylem ve birey uyumuna göre iki aydan dokuz aya kadar bir süre alırken; 21 gün, değişime alışmak için atılacak ilk adım olarak düşünülebilir.
Şeker kullanımı bize zarar veren alışkanlıklarımızdan biri. Bu alışkanlığı bırakmak, değiştirmek, yerine yeni bir alışkanlık edinmek için her birimizin ihtiyaç duyacağı sürenin aynı olması beklenilemez. Çünkü her birey kendi yolunda kendi vücudunun cevaplarıyla farklı ve tekdir. Az önce bahsettiklerimi şeker kullanma alışkanlığına adapte ettiğimizde de anlaşılacağı gibi 21 gün bu değişimi sağlamak için yeterli görünmüyor. Şekersiz yaşama geçmek veya sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazanabilmek için ilk adım, bu davranışın süreç içerisinde bir alışkanlığa dönüşeceğini kabul etmek. Sonrası kolay. Ama farklılıklarımızı bilerek, kıyas yapmadan, bedenimize ve özünde kendimize zaman tanıyarak yeni alışkanlıklar edinebilir; değiştirmek istediğimiz alışkanlıklarımızla vedalaşabiliriz. 21 gün, bütün bunları gözeterek vereceğiniz değişim kararını uygulama yolunda, bir başlangıç adımı olacaktır tespiti ise baştaki sorumuza verilecek en uygun yanıt olabilir.
Sevgiyle kalın.
Commentaires